World Usability Day Silesia to wydarzenie, w którym już od dłuższego czasu staram się brać udział tak często jak to tylko możliwe. Acz od jakiegoś czasu nie relacjonowałem konferencji – nie znaczy to, że nie bywałem. Tegoroczna edycja zarezonowała ze mną w szczególny sposób, dlatego też pokuszę się o kilka słów na ten temat.
WUD Silesia 2024 wykroczyło poza jednodniową formułę i okazał się być prawdziwym festiwalem zorientowanym wokół projektowania trwającym prawie tydzień. Organizatorzy zaplanowali dla uczestników sześć dni wypełnionych od rana do wieczora warsztatami, wykładami oraz wydarzeniami kulturalnymi, zakończonych konferencją.
Warsztaty – Learn. Relearn. Unlearn
Mój udział w WUD rozpocząłem od warsztatów „Learn. Relearn. Unlearn.” prowadzonych przez Urszulę Mitas. Warsztat skupiał się na stosunkowo młodej odnodze projektowania usług, a mianowicie na LxD (ang. Learning Experence Design), czyli projektowaniu usługi i doświadczeń nauczania i uczenia się. Ze względu na moją funkcję koordynatora specjalności Projektowanie UX na Wyższej Szkole Europejskiej (od września krakowskiej filii Uniwersytetu SWPS), warsztat ten był typem numer jeden podczas wyboru. Choć omawiany na warsztacie Learning Experience Canvas nie okazał się, co prawda, rozwiązaniem wszystkich problemów związanych z organizacją studiów wyższych, to jednak jest ciekawym narzędziem, które zamierzam wykorzystać podczas planowania warsztatów. Podobnie zresztą jak uzupełniające narzędzia i metody zaprezentowane przez Ulę, które już miałem okazję przetestować w praktyce podczas projektowania warsztatów na konferencję AIDA i muszę powiedzieć, że okazały się być bardzo przydatne.
Konferencja
Konferencja zlokalizowana była na katowickiej ASP, a tematycznie orientowała się wokół zagadnień związanych z, jakże popularnym ostatnio, tematem sztucznej inteligencji. W przeciwieństwie do wielu innych konferencji, które dotyczą user expirience, projektowania produktów, czy usług, tegoroczny WUD Silesia nie miał charakteru biznesowego. Nie narzucały się słuchowiska na temat sukcesów tego czy innego sponsora lub zespołu projektowego. Skupiono się na nieco bardziej dogłębnym wejściu w dyskurs filozofii techniki i choć wystąpienia prelegentów nie były prezentacjami recenzowanych referatów, to odniosłem wrażenie, że charakter konferencji był bliski temu, który kojarzę z konferencji naukowych. Zniuansowanie wygłaszanych myśli i dysonans jaki wzbudzały były jak najbardziej pożądane – a po ludzku: brak parcia na sukces, daleko posunięta refleksyjność i przyzwolenie na szczere „nie wiem”.
Jeśli chodzi o część konferencyjną chciałbym się skupić na trzech wystąpieniach, które zarezonowały z tym co w ostatnim czasie mnie zastanawia i angażuje.
Co znaczy wiedzieć i nie wiedzieć po automatyzacji – dr hab. Michała Krzykowskiego
Wystąpieniem, które zaciekawiło mnie najbardziej była prezentacja dr hab. Michała Krzykowskiego „Co znaczy wiedzieć i nie wiedzieć po automatyzacji”, w której starał się wyjaśnić czym różni się AI od każdego innego narzędzia jakim posługujemy się na co dzień. Wskazanie tych różnic wydaje się bardzo istotne wobec nieustannie nawracającego frazesu „to tylko narzędzie, może być wykorzystane dobrze lub źle”. W prezentacji poruszono również kwestię proletaryzacji, procesu automatyzacji, która prowadzi do utraty kontroli pracownika nad procesem produkcyjnym lub świadczoną usługą, w skutek czego staje się on łatwo zastępowalnym dodatkiem do maszyny. Na ten temat mam kilka swoich własnych przemyśleń, kwestię tę postaram się rozwinąć w kolejnym poście. Temat ten ciekawie zazębiał się z kolejną opisywaną przeze mnie prezentacją.
„Wikipedia kontra AI. Wyzwanie wiedzy jako dobra wspólnego” – dr Alek Tarkowski
Prezentacja dr Alka Tarkowskiego dotyczyła partnerskiego modelu produkcji i wyzwań jakie przed nim stoją w kontekście coraz bardziej popularnych narzędzi AI. Produkcja partnerska (ang. peer production lub peer-to-peer production) jest zjawiskiem socjoekonomicznym, w ramach którego rozproszona grupa ludzi realizuje założone przez siebie cele, wytwarzając materialne lub niematerialne wartości. Działalność takiej grupy z założenia jest zdecentralizowana, innowacyjna, wykorzystująca sieć oraz zróżnicowane, często niepieniężne metody wynagrodzenia, w oparciu o dobro wspólne.
Autor przytoczył cieką obserwację, mianowicie, że system produkcji partnerskiej, w swojej charakterystyce i założeniach jest niczym równoległa polis Václava Bendy – funkcjonuje jako równoległa rzeczywistość, tyle że budująca alternatywę nie dla reżimu komunistycznego, a dla kapitalizmu i gospodarki wolnorynkowej.
Dochodzimy tu również do istotnego problemu, mianowicie do tego, że AI staje się narzędziem eksploatacji otwartych zasobów, przechwytując ich wartość na rzecz komercyjnych podmiotów, big-techów będących właścicielami modeli. Jako przykład można podać wykorzystanie zasobów opublikowanych na otwartych licencjach (typu Creative Commons), zakładających uznanie autorstwa, ale również tych które wykluczały komercyjne wykorzystanie zdjęć. Tymczasem zasoby te zostały wykorzystane przez firmy takie jak Alibaba, Amazon, Google, Philips, czy Samsung do szkolenia modeli rozpoznawania twarzy, łamiąc tym samym nie tylko zapisy licencji, ale także dobre intencje tak Flikra jak i autorów zdjęć.
„Relacja (terapeutyczna) człowieka z AI?” – dr hab. Mateusz Hohol
Ostatnim wystąpieniem, które chciałbym przytoczyć, to prezentacja dr hab. Mateusza Hohola, który opowiadał wykorzystaniu chatbotów w psychoterapii. Już samo zrozumienie mechanizmów stojących za procesem terapeutycznym jest trudne, metody terapeutyczne nie zawsze są oparte o badania naukowe, a bywa, że podejście różnych nurtów psychoterapeutycznych, stoją ze sobą w sprzeczności. Kiedy więc przychodzi do budowania chatbotów terapeutycznych, wyzwanie to jest wyjątkowo karkołomne. Jest bowiem próbą zbudowania procesu, naśladujący proces tradycyjnej terapii, który to nie bardzo wiemy jak działa, i którego podstawą jest relacja z drugim człowiekiem. Jak więc projektować etycznie, bezpiecznie i jak przewidzieć skutki wykorzystania chatbotów terapeutycznych?
Oczywiście to nie wszystkie wystąpienia jakie miały miejsce na konferencji. Żeby w pełni opowiedzieć o jej przebiegu należałoby również zrelacjonować niezwykle ciekawe panele dyskusyjne oraz rozmowy przy kawie – a to i tak tylko moje wąskie spojrzenie na festiwal.
Dodam jeszcze, że niedługo po WUD Silesia w Krakowie miała miejsce inna konferencja utrzymana w podobnym duchu. Mowa o krakowskiej konferencji „Eden Learning Garden – Ogrody Nowego Internetu” zorganizowanej przez Grupę Roboczą i Aptekę Designu oraz konferencję Regeneracja! w Dąbrowie Górniczej – niestety terminy uniemożliwiły mi obecność, niemniej polecam wyczekiwać kolejnej edycji, ja będę na pewno.
Zobacz również
Związane z WUD Silesia 2024
- WUD Silesia 2024
- Learning Experience Design – lxd.org
- Learning Experience Canvas – lxd.org
- Ula Mitas – Blog
- dr Alek Tarkowski – openfuture.eu
- dr hab. Mateusz Hohol – hohol.pl
You must be logged in to post a comment.